Tiyatro

Yavuz Turgul’un senaryosunu yazıp yönettiği, Şener Şen’in başrolünü üstlendiği filmler Türkiye Sinemasının son otuz yılına damga vurmuştur desek kimse itiraz etmez diye düşünüyorum. Muhsin Bey isimli şaheser ile 1987’de başlayan Yavuz Turgul – Şener Şen işbirliği, Aşk Filmlerinin Unutulmaz Yönetmeni (1990), Gölge Oyunu (1992), Eşkıya (1996), Gönül Yarası (2004), Kabadayı (2007) ve Av Mevsimi (2010) ile devam ederken, ikili, geçtiğimiz Kasım ayında karşımıza Yol Ayrımı ile çıktılar. Yol Ayrımı , geleneksel bir ailede çocukluğunu yaşayamadan büyüyen, babasının kurduğu - türlü dalaverelerle büyüttüğünü sonradan öğrendiğimiz- tekstil şirketini kapitalizmin “sürekli büyüme” yasasına uyarak, bir nevi imparatorluk haline getiren işadamı Mazhar Kozan’ın hikâyesini anlatıyor. Filmin ilk sahnelerinde Mazhar Bey’in ne kadar başarılı bir işadamı olduğunu, bu başarıya ulaşmak için şirketini çok katı kurallarla, bir tür tek adam rejimiyle yönettiğini, oğlunu ve kızını da...

Milli Mücadele günlerini, Kuvâyi Milliye direnişini, 19 Mayıs 1919’un tarihimizdeki yerini, 23 Nisan 1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (O dönemki adıyla Büyük Millet Meclisi) kuruluşunun önemini ilkokul sıralarından itibaren, Kurtuluş Savaşı başlığı altında öğrenmeye başlarız. Yaşadığımız adaletsiz düzenin devamına hizmet eden resmi tarih müfredatı ve dışına çıkmayan/çıkamayan öğretmenler yüzünden lise çağına kadar yüzeysel bilgilerle, belirli günlerin tarihlerini, kongrelerin sonuçlarını ezberleyerek geliriz.  Hatta birçoğumuz üniversite yılları da dâhil olmak üzere, o çok zor zamanlara dair hamasi sözler dışında farklı bir bakış açısı geliştirebilecek, neden-sonuç ilişkileriyle birlikte kapsamlı bir değerlendirme yapabilecek birikime sahip olamayız. Çünkü eğitim hayatımız boyunca sadece ezber yapıp şanlı tarihimizle övünmemiz gerektiği söylenir bize. Öğrencilerini hazır bilgi küpleri haline getirmek yerine, düşünen, sorgulayan bireyler yetiştirmeye çalışan öğretmenl...

Avrupa’da bir hayalet dolaşıyor: Faşizm hayaleti. Fransa’da, Avusturya’da, Almanya’da, Yunanistan’da ve Finlandiya, İsveç ve Norveç gibi demokrasi, eşitlik, çalışma koşullarının durumu konularında örnek gösterilen Avrupa ülkelerinde faşist ve ırkçı partiler son on yıl içinde büyük güç kazandı. Sadece bir hafta önce Norveç hükümeti, Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) diye adlandırılan, fakat yaptığı katliamlarla ismine hiç de uymayan kötü bir üne sahip olan örgüte destek olması için özel askeri kuvvetlerini Suriye’ye gönderdi. Genç Karl Marx (Le jeune Karl Marx- orijinal ismi Almanca değil Fransızca) filmini izledikten sonra film hakkındaki görüşlerimi sizlerle paylaşmayı planlamıştım. Marx, Engels ve Marx’ın eşi Jenny’nin Komünist Manifesto’yu yayına hazırlamak için yoğun bir şekilde çalıştıkları sahneyi gördükten sonra bir çağrışımlar silsilesi beni yukarıdaki paragrafı yazmaya itti. Çünkü söz konusu meşhur ifade, filmde de “komünizm hayaleti” şeklinde çevrilmiş. Komünist Manifest...

Avrupa ülkelerini nasıl bilirsiniz? Demokratik, eşitlikçi, insan haklarına saygılı, refah seviyesi yüksek, ücretlerin açlık ve yoksulluk sınırının üstünde olduğu ülkeler...Peki, İngiltere'yi nasıl bilirsiniz? Demokrasinin beşiği ve yukarıda saydığım diğer bütün nitelikler aklınıza gelebilir. Bunların dışında kraliyet ailesi, Brexit (Ortak para birimi Euro'yu terk etme meselesi), her daim yağmurlu oluşu da gelebilir aklınıza ancak anlatmak istediğim bunlar değil tabi. Bu yazıda sizlere İngiltere'yi, daha da genişletirsek Birleşik Krallığı (Büyük Britanya - İngiltere, İskoçya, Kuzey İrlanda, Galler) yalın ve gerçekçi sinema diliyle, kaba güldürüye meyletmeden komik yönleriyle ve en önemlisi de Marksist bakış açısıyla anlatan büyük yönetmen Ken Loach'tan ve  2016 Cannes Film Festivali'nde büyük ödül Altın Palmiye'yi kazandığı son eseri "I, Daniel Blake" (Ben, Daniel Blake) isimli filmden bahsetmek istiyorum. Yirminci yüzyılın en etkileyici yönetmen...

Suphi Varım’ın “Simirna Kızılı” isimli romanı, Labirent Yayınları tarafından Nisan 2016’da yayımlandı. İsminden de anlaşılacağı üzere bu romanın ana mekânı İzmir. Simirna, daha doğrusu Smyrna (Yazar, okuduğumuz gibi Türkçeleşmiş haliyle yazmayı tercih etmiş) İzmir’in eski adı. Hatta Yunanlar, tarihlerinde çok önemli bir yeri olan kent için halen bu ismi kullanıyorlar diye biliyorum. Ayrıca, günümüzde Konak ilçesinin sınırları içinde kalan Antik kentin de adı Symrna. En baştan belirtmeliyim ki yazarla bu kitap sayesinde tanıştım. Önceki romanlarını da okuma isteği uyandıracak kadar keyif aldığımı söyleyebilirim bu politik polisiyeden. Nedenlerini aşağıda kısaca anlatmaya çalışacağım. Hikâye, Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan hemen sonra başlıyor ve Yunan Ordusu’nun  işgal etmek üzere İzmir’e çıkmasına kadar devam ediyor. Tabi bu arada İngiliz, Fransız ve İtalyan işgal kuvvetleri de şehirde kol geziyor. Trablusgarp, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı derken bitap d...

Hayat her ne kadar işsizlik, yoksulluk, savaşlar, katliamlar ile bizi buhranlara sürüklese de baharın gelişi ister istemez umut veriyor. İstanbul'da halen parçalı bulutlu günler yaşasak dahi bir parça güneş bile dışarı çıkmak için ikna edebiliyor insanı.Film festivalleri ise "havalar o kadar da güzel değil, salonları boş bırakmayın" dercesine bu mevsimde yoğunlaşıyor. Bu yıl 36. kez gerçekleşen İstanbul Film Festivali de geçen hafta başladı. Gerek ulusal-uluslararası yarışma seçkisi gerek özel gösterimleri ve etkinlikleriyle yine dopdolu bir program sunuyor. Festivalin merakla beklenen konuğu ise dünyaca ünlü tiyatro ve sinema oyuncusu, X Men serisindeki Magneto rolü, özellikle de Yüzüklerin Efendisi serisindeki Gandalf rolüyle hemen herkesin tanıdığı, Ian McKellen idi. Açılış gecesi onur ödülünü aldıktan sonra yaptığı konuşmadaki çeviri hatası çok tartışıldı ama daha sonra düzeltildi. Bu konuya yazının sonunda döneceğim. Bugün asıl paylaşmak istediğim konu, İsta...

Yeni bir haftaya İstanbul'da güneşli bir günle başlarken herkese merhaba! Geçtiğimiz günlerde tanınmış bir yayınevinde çalışan bir arkadaşımla tiyatro, sinema, edebiyat üzerine sohbet ederken, son yıllarda öne çıkan yerli yazarları daha çok okumam gerektiğini söyledi. Seray Şahiner'i özellikle tavsiye etti. Ben de tavsiyeye uyarak fazla vakit kaybetmeden yazarın yayımlanan son romanı Kul 'u edindim. Açıkçası Seray Şahiner'i daha çok gazeteciliğiyle biliyordum. Kendisini uzun zamandır sosyal medyada takip ettiğim halde herhangi bir kitabını okumamıştım. Halihazırda başka bir roman okuduğumdan  Şahiner'in edebi kimliğiyle tanışmak için birkaç gün daha geçmesi gerekti. Nihayet  Kul 'u okumaya başladım ve yazarın çok keyifli diliyle karşılaşınca daha ilk sayfalarda heyecanım ve merakım katmerlendi. Romanın başkarakteri, hayatını apartmanların merdivenlerini silerek kazanan temizlik işçisi Mercan. Aslında bu romanda başka herhangi bir karakter yok. Yazarın ...

Devasa film endüstrisinin doymak bilmez ihtiyaçlarına cevap verebilmek için her daim arayış içinde bulunan Hollywood şirketleri, kitap uyarlamalarına sıkça başvuruyor. Bu bağlamda dünya klasikleri, modern klasikler ve çok satanlar (Bestseller) gişe başarısını garantilemek isteyen yatırımcıların, yapımcıların, senaristlerin ve yönetmenlerin iştahını her zaman kabartıyor. Sektörün çarklarının çok satan kitapların orijinal metnini nasıl bozup parçaladığıyla pek ilgilenmiyorum doğrusu. Ancak klasikler söz konusu olduğu zaman, insanevladının ortak belleği, kültürü diyebileceğimiz bu eserlere Amerikan sinema endüstrisinin verdiği zararlar büyük boyutlara ulaşıyor ve çok üzücü oluyor. Aynı durum, tarihe yön vermiş olaylardan uyarlanan filmlerde de yaşanıyor maalesef. Dünyaca ünlü Kolombiyalı yazar Gabriel Garcia Marquez'in (1927-2014) Kolera Günlerinde Aşk (El amor en los tiempos del cólera) isimli muhteşem romanı da Hollywood uyarlamasında özünden koparılarak izleyiciye sunuldu. ...

Recep İvedik serisinin daha önceki filmleri gibi beşincisi de gişe rekorları kırdı ve büyük olasılıkla da kırmaya devam edecek. Ön satış rekoru, ilk hafta sonu rekoru...Üstelik kırdığı bu  rekorların hepsi serinin dördüncü filmine ait. Bu gişe başarısında dağıtımcı firmanın sinema salonlarının büyük çoğunluğunu elde etmesi, hatta tabiri caizse zapt etmesinin rolü de büyük. Sinema sahiplerinin konuya tamamen "duygusal" yaklaştıkları ortada. Nasreddin Hoca'nın meşhur sözünü hatırlatarak "Daha çok parayı kazandıran düdüğü çalar" diyebilirsiniz ancak mesele o kadar basit değil. Recep İvedik 5 hegemonyası sebebiyle gösterime girecek salon bulamayan, bir kısmı çeşitli festivallerden ödüllerle dönmüş filmler olduğu gerçeği, serbest piyasanın zararlarını, kültür sanat hayatına olumsuz etkisini bir kez daha gösteriyor. Filmi değerlendirmeye başlarken, birtakım komik, gülünç, saçma, bir kısmı da komik olduğu düşünülen ancak çok rahatsız edici sahnelerin birleştirilm...

Shakespeare denince insanın aklına ilk olarak Hamlet ya da Hamlet'in meşhur repliği "Olmak ya da olmamak" gelir. Daha sonra Romeo ve Juliet, ardından da muhtemelen Machbet, Kral Lear gelir. Devam edersek birçok insan muhtemelen Venedik Taciri, yine birçoğu da Jül Sezar yanıtını verecektir. Yanlışlıklar Komedyası, dahi yazarın kolay kolay akla gelen oyunları arasında değildir. Birçok kaynağa göre tüm zamanların en etkileyici yazarı kabul edilen William Shakespeare, bu en kısa oyununu kaleme alırken, dünyaca ünlü Romalı yazar Plautus'un Manaechmi ve Amphitryon isimli oyunlarından esinlenmiş. Oyunun Konusu Siraküzalı tacir Egeon'un işleri gayet iyi gitmektedir. Bu arada mutlu bir evliliği vardır ve çok sevdiği eşi ikiz erkek çocukları doğurmuştur. Egeon, aynı gün ikiz erkek çocukları doğuran yoksul bir kadının çocuklarını, kendi çocuklarına hizmet etmeleri için satın alır. Ailenin mutlu günleri büyük deniz kazası nedeniyle son bulur. Egeon kendi çocuklarından...

Ünlü Fransız yazar Jean Genet'nin kaleme aldığı Hizmetçiler (Les Bonnes) isimli oyun, 20. yüzyıl tiyatro ve sinema tarihine damga vurmuş bir eser. Genet,  Fransa'nın Le Mans kentinde 1933 yılında yaşanan ve  büyük yankı yaratan Papin Kardeşler cinayetinden esinlenerek yazmış bu oyunu. Oyunun konusu Büyük ve zengin bir konakta hizmetçilik yapan Claire ve Solange, günbegün kendilerini daha fazla ezen, hiçleştiren bu hayattan kurtulabilmek için bir plan yaparlar. Özellikle Claire'e sarkıntılık yapan patronları, hırsızlık ve kaçakçılıktan zengin olmuş biridir. İki kız kardeş, bir ihbar mektubu vasıtasıyla "beyefendi"nin tutuklanmasını sağlarlar. Bir sonraki ve büyük hedef ise "hanımefendi"yi öldürüp kaçmaktır. Hanımefendi ise sanıldığının aksine Claire ve Solange'a çok kibar davranır. Oldukça iyi bir insan olduğu düşünülebilir. Ancak oyunun broşürünün hemen başında da yazdığı gibi " İyilikte bir şey yok, güzel ve zengin olunca elbette...

İstanbul Temaşa Tiyatrosu 2016-2017 sezonuna üç yeni oyunla girerken, hiç kuşku yok ki bunlar arasında en dikkat çeken ve merak edilen oyun  John Steinbeck'in yazdığı, Onur Atacan'ın uyarlayıp yönettiği Fareler ve İnsanlar (Of Mice and Men). İlk kez 1937'de yayımlanan kısa roman (novella), Steinbeck'in dünya çapında tanınmasını sağladı. Defalarca sinemaya uyarlanan ve ülkemizde de farklı tiyatro ekipleri tarafından sahnelenen Fareler ve İnsanlar, yazarın tiyatro versiyonuyla birlikte kaleme aldığı ilk ve tek eseri. Oyunun Konusu Fareler ve İnsanlar, ABD'de 1929'da başlayan ve dünyanın hemen yerini etkisi altına alan ekonomik kriz; Büyük Depresyon (kimi kaynaklarda Büyük Buhran olarak da adlandırılır) döneminde, Kaliforniya'da çiftlikten çiftliğe sürekli yer değiştiren göçmen tarım işçileri George ve Lennie'nin hikayesini anlatıyor. Eğitimsiz ancak zeki bir adam olan George ile iri yarı, çok güçlü ancak zihinsel engelli Lennie'nin dostluğu, ...

Geçtiğimiz yıl 100. kuruluş yıl dönümünü kutlayan İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları* (eski adıyla Darülbedayi), 2016-2017 sezonunun yeni oyunu Şahane Züğürtler için 7 Kasım 2016'da görkemli bir gala gerçekleştirdi. Fransız yazar Jaques Deval'in 1933'te kaleme aldığı  Şahane Züğürtler (Tovaritch), Türkiye'de ilk kez 1963 yılında Dormen Tiyatrosu tarafından sahneye koyuldu. O dönem çok beğenilen, adeta kapalı gişe oynanan oyunu,  Dormen Tiyatrosu 1991'de bir kez daha sahneledi. Bu sezon Şehir Tiyatrolarınca sahnelenen Şahane Züğürtler'i Haldun Dormen yönetti. Başrolleri Can Başak, Müge Akyamaç, Süeda Çil ve Hakan Güner paylaştı. Oyunun Konusu 1917 Sovyet Devrimi'nin ardından Paris'e kaçan Prenses Tatiana Ouratieff ile eşi General Mikhail Ouratieff'in hikayesine odaklanan oyun, 1930 yılının Paris'inde geçer. Ouratieff'ler, son Rus Çarı 2. Nikolay'ın emanet ettiği 50 milyar Frank değerindeki altını Fransa Merkez Banka...